Recensie Mama Tandoori

Bij ons is hij amper bekend, in Nederland een begrip. Ernest Roelof Arend van der Kwast, ook bekend als Yusef el Halal of Sieger Sloot, beschikt naast een klinkende reeks voornamen en het talent voor het verzinnen van goed bekkende pseudoniemen over een razend vlotte pen. Hij sleurt je mee vanaf de eerste zin en hoewel Mama Tandoori geen pointe heeft (hij ramt de meelijwekkende werkelijkheid van zijn jonge leven pagina na pagina door je strot), verveelt zijn levensverhaal geen moment.

What happens in Bombay, obviously doesn’t stay in Bombay

Ernest van der Kwast werd in 1981 geboren in Bombay. Zijn moeder is van Indiase afkomst, zijn vader is een Nederlander. Ernest en zijn twee oudere broers groeien op in Nederland, waar hij tegen wil en dank in de atletiek-, padvinders- en jongenskoorwereld wordt gegooid. Wanneer hij op school in aanraking komt met toneel, gaat zijn schrijfcarrière van start. Hij schrijft toneelstukken en kortverhalen, wordt hoofdredacteur van een literair tijdschrift, organiseert literaire podia en schrijfwedstrijden, geeft boeken uit onder pseudoniemen en werpt tussendoor met discussen, een gewoonte die sinds de atletiekvereniging is blijven hangen. Met Mama Tandoori schreef Ernest zijn vierde boek. Niet het vierde onder die naam, wel het vierde als gebundeld papier, gepubliceerd door een bekende uitgever.

Familie met een hoek af

Moeder van der Kwast is het prototype voor de Indiase vrouw. Althans, zo wordt ze afgeschilderd. Gezien onze beperkte ervaring met Indiase vrouwen, moeten wij blindelings op deze inschatting van de schrijver vertrouwen. Feit is dat het mens in één woord onmogelijk is. Indiase aard of niet.

Laat me, om misverstanden als “dat is zo één die elke andere vrouw afkraakt” te vermijden, toe de situatie even te schetsen. De moeder des huizes heeft steeds een deegroller bij de hand, waarmee ze met de losse pols in het rond zwaait, en leeft volgens het motto “gratis is goed”, wat betekent dat ze kilo’s kattenvoer inslaat omdat het een aanbieding was hoewel ze geen kat hebben en de blikjes dan maar uitdeelt als verjaardags-, huwelijks- en andere geschenken. Verder heeft ze een hekel aan haar volledige schoonfamilie, die ze zonder verpinken allerlei zaken (tot de keuken van de dementerende overgrootmoeder toe) afhandig maakt, en bezorgt ze zowel haar makelaars als haar portier een depressie. Je zou erbij gaan huilen als de schrijver er zelf niet om zou lachen. Meer dan eens (om precies te zijn, om de tweeënhalve bladzijde) voel je een diepe steek van medelijden voor alle mensen uit haar omgeving. En je zou haar haten als haar tragedie niet zo tastbaar zou zijn. Haar oudste zoon, haar eerstgeborene, haar trots, is geestelijk gehandicapt en daar zal ze nooit aan wennen. In de zorg voor Ashirwad en haar twee andere zonen zie je haar goedheid, wat het onmogelijk maakt haar te haten.

Ook de andere familieleden ontkomen niet aan een diepgaande analyse van hun levensloop. Zonder gêne vertelt van der Kwast over Uncle Sharma, tante Jasleen en oom Herbert, die stuk voor stuk haast even excentriek zijn als zijn eigen moeder. En even tragisch. Hij doet dit in hoofdstukken die elkaar chronologisch volledig overlappen zonder de lezer te verliezen in het tijdskluwen. De rode draad (of was het de rode peper?) is dan ook niet de tijdslijn, maar de onvervulde verlangens, de wrok en de zoektocht naar het geluk van al deze personages. Geluk dat geen van hen tot nog toe vond.

Combinatie zonder gelijke

Waar andere schrijvers blijven steken in óf het lachwekkende óf het tragische beschrijft van der Kwast zijn familie op een manier die beide combineert. De lach is nooit ver verwijderd van de frons – tranen hebben we ondanks het dubbele gevoel waarmee we achterbleven niet gelaten. Het boek is alles tegelijk: hilarisch, ontroerend, onbesuisd, scherpzinnig. En het beste: zonder dat het opvalt. Zonder dat de schrijver lijkt te zeggen: hier wil ik grappig zijn, hier moet je huilen. Hij is de Nederlandse Dimitri Verhulst, maar dan empathischer en minder marginaal wat de keuze van zijn onderwerp(en) betreft.

Recensie Het Paradijs van Bart Moeyaert