maandag 1 november 2010

Kinderboek in zevenmijlslaarzen

Het Paradijs is het vervolg op De schepping, opnieuw een kinderboek op muziek dat ook voor volwassenen een boodschap heeft. Hoe diep die boodschap gaat, hangt van de lezer af. In het beste (of net het slechtste?) geval word je helemaal van je sokken geblazen.

De zondeval

Het verhaal achter het Paradijs is u ongetwijfeld bekend. Een naakte man en vrouw, een slang, een appel. En natuurlijk het Paradijs is al zijn glorie. In Moeyaerts versie moet je even zoeken naar deze elementen. Adam en Eva zijn gemakkelijk te herkennen, maar het Paradijs lijkt een op hol geslagen oerwoud en de slang en appel zijn nergens te bespeuren. Dat lijkt de zaken er gemakkelijker op te maken, maar niets is minder waar. Eva mist immers het één en ander. Die vrouwen toch.

Adam begrijpt niet wat Eva mist; ze heeft alles. Hij bewerkt de aarde voor haar, vermijdt dat het Paradijs begint te woekeren. Dat Eva net niet wil dat alles gecontroleerd wordt en ze het leven wil (laten) leven, ziet hij niet in. Ze wil alles: het leven en de dood. Net dat is de erfzonde; verlangen naar de dood terwijl je in het Paradijs leeft, hoort niet.

Troubles in paradise

In het begin waren Adam en Eva gelukkig. Ze waren letterlijk en figuurlijk nooit alleen. Het duurt echter niet lang, of ze beginnen uit elkaar te groeien. Je merkt aan alles dat Eva niet gelukkig is; ze zucht en steunt terwijl hij het haar naar haar zin probeert te maken. Ze slaapt niet goed meer. De situatie gaat van kwaad naar erger, tot Adam uiteindelijk toegeeft; ze zullen de natuur laten voor wat hij is. De vrouwelijke lange tenen moeten zich niet aangesproken voelen; het is niet de bedoeling van de schrijver de vrouwelijke onredelijkheid, dan wel de kern van een relatie in de verf te zetten. Want ook al lees je het verhaal slechts oppervlakkig, je kan er niet omheen dat een relatie niet staande houdt zonder wederzijds begrip.

Aarde aan God

Ook al wijkt het verhaal vanaf de eerste regel al sterk af van de gekende geschriften (die hoop en al maar enkele alineas lang zijn), toch is het een verrassing dat God volledig afwezig is in dit boek. Wie het niet weet, of verkiest het te negeren, leest dus gemakkelijk over het feit dat Het Paradijs over het scheppingsverhaal gaat. Het kan net zo goed om een modern, naakt avontuur gaan. Moeyaert is er opnieuw als geen ander in geslaagd universele en fundamenteel menselijke gevoelens zo simplistisch op papier te zetten dat je hoe dan ook verdwaasd achterblijft.

Tussen de regels

Moeyaerts kenmerkende stijl, waarin de eigenlijke inhoud tussen en niet in de regels staat, zegeviert eens te meer in dit verhaal dat slechts op het eerste zicht kinderlijk eenvoudig is. Het bewijs hiervoor ligt in de reeds verschenen recensies. Iedereen lijkt er een andere lezing en betekenis op na te houden. Wie de ware betekenis van het verhaal en de sobere maar daarom niet sombere tekeningen van Erlbruch wilt begrijpen, doet er goed aan de bijhorende cd te beluisteren. Hierop staan de muziek van het Nederlands Blazers Ensemble en de voordracht van het verhaal door Bart Moeyaert zelf. Hoewel je een somber timbre van de muziek en de stem verwacht, is het tegendeel waar: beide zijn onmiskenbaar vrolijk. Dat is wat mij betreft dan ook de moraal van dit oeroude verhaal.

Interview met Bart Moeyaert

Recensie Mama Tandoori

Geen opmerkingen: